Το Νησί

Το νησί Παμβώτιδας αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της ιστορίας της πόλης των Ιωαννίνων: έχει συνδεθεί με την ιστορία και το θάνατο του Αλή Πασά.

Ήδη, όμως, από τη Βυζαντινή και μεταβυζαντινή περίοδο μαρτυρείται οργανωμένη ζωή πάνω στο νησί, με επίκεντρο τα οχτώ μοναστηριακά συγκροτήματα. Η Μονή του Αγίου Νικολάου των Φιλανθρωπηνών (1292), η Μονή του Αγίου Νικολάου, επίσης Ντίλιου ή Στρατηγοπούλου, η Μονή Ελεούσης ή Αγίου Νικολάου των Γκιουμάτων (15ος αιώνας), η Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, συγκροτήματα που βρίσκονται στη βορειοδυτική πλευρά του νησιού, ή ακόμα η Μονή Προφήτη Ηλία στην κορυφή του λόφου, η Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου και τέλος η Μονή Αγίου Παντελεήμονος. Στα κελιά του τελευταίου αυτου μοναστηριού σώζονται οι τρύπες από τις σφαίρες που ρίχτηκαν εναντίον του Αλή Πασά, όταν αυτός προσπάθησε να διασωθεί από την πολιορκία του Χουρσίτ Πασά.

Στις Μονές αυτές και ιδιαίτερα στη Μονή Αγίου Νικολάου των Φιλανθρωπηνών, διατηρούνται εξαιρετικής τέχνης μεταβυζαντινές τοιχογραφίες. Αξιοσημείωτο είναι ότι στην παραπάνω Μονή εικονίζονται επτά ολόσωμοι φιλόσοφοι της αρχαιότητας, Πλάτων, Σόλων, Αριστοτέλης, Πλούταρχος, Θουκιδίδης, Απολλώνιος και Χείλων.

Σήμερα, το νησί κατοικείται, φαινόμενο σπάνιο παγκοσμίως, από 100 περίπου οικογένειες οι οποίες ασχολούνται με τον τουρισμό και το ψάρεμα.

Η σύνδεσή του με την πόλη των Ιωαννίνων, γίνεται με καραβάκια, που εκτελούν ημερήσια δρομολόγια ανά μισή ώρα το καλοκαίρι και ανά μία ώρα το χειμώνα. Στο Νησί υπάρχουν γραφικά καταστήματα λαικής τέχνης και εστιατόρια που σερβίρουν ψάρια, χέλια, βατραχοπόδαρα κ.λ.π. Αποτελεί πόλο τουριστικής ανάπτυξης των Ιωαννίνων.